Gdańska ruchoma szopka u Franciszkanów otwarta

Pierwszą w historii inscenizację szopki betlejemskiej zorganizował w 1223 r. w Greccio niedaleko Rzymu Św. Franciszek z Asyżu. Od tego momentu jego współbracia (franciszkanie) rozprzestrzenili szopki i żłóbki w najróżniejszych postaciach po całym świecie.

Pierwsza ruchoma szopka w kościele Świętej Trójcy powstała około roku 1950 staraniem brata Pawła Sokalskiego. Usytuowana była w południowo-wschodniej części kościoła. Posiadała drewnianą ruchomą konstrukcję, a figurki wykonane były z gipsu. Od roku 1957 budową szopki zajmował się brat Czesław Brzezik. Pomagali mu w tym Szulistowie – Feliks (senior) i jego synowie Jan, Gerard, Kazimierz i Feliks. Szopka każdego roku była budowana od nowa i przechodziła kolejne modernizacje. Od roku 1960 ze względu na odbudowę organów (prospekt z 1703 r.) wznoszona była w nawie północnej (w miejscu, w którym obecnie znajduje się gotycki krzyż). Coroczne przedsięwzięcie było niezwykle czasochłonne. Budowę szopki rozpoczynano już na początku listopada. Stąd w roku 1981 zdecydowano się na wybudowanie w północo-zachodnim narożniku kościoła ekspozycji stałej-niedemontowanej. Głównym wykonawcą figurek i wystroju szopki był Władysław Majewski pracownik gdańskiego teatru lalek „Miniatura”. Ruchomy mechanizm wykonał i przez całe lata konserwował Feliks Szulist (junior) z synami. Elementy stolarskie wykonali Marek Zientek oraz Kazimierz Ruchowicz. Szopka ta była inscenizacją polskich świętych i błogosławionych w adoracji Dzieciątka na tle regionalnym związanym z rocznicą 600-lecia obrazu MB Jasnogórskiej. W roku 2009, ze względu na remont okien, musiała ona zostać zdemontowana. Wówczas też zapadła decyzja o jej gruntownej przebudowie, zwłaszcza obudowy zewnętrznej, aby lepiej wpisać ją w zabytkowe wnętrze i przystosować do prezentacji całorocznej. Swoją formą zewnętrzną ma ona nawiązywać do przedwojennych lóż znajdujących się w tej części świątyni.

Wewnętrzna dekoracja szopki ma być prezentacją Polski – od wczesnego średniowiecza po współczesność; od Tatr po Bałtyk; od elementów wiejskich po dumny Gdańsk – najpotężniejszy niegdyś ośrodek miejski Rzeczpospolitej. Hanzeatycke, niezwykle bogate miasto z charakterystycznymi budowlami, pośród których górują wieże kościoła Mariackiego i głównomiejskiego ratusza. Oczywiście trudno zawrzeć na tak małej przestrzeni, jaką jest wewnętrzna struktura szopki, geografię i historię Polski. A jednak, w postaciach świętych i błogosławionych, którzy pojawiali się na przestrzeni ponad tysiącletniej historii naszej Ojczyzny, możemy tego w pewien sposób dokonać. Wędrując od Bł. Świerada, poprzez Św. Stanisława biskupa i męczennika z Krakowa, Św. Kingę, Św. Stanisława Kostkę, Św. Brata Alberta Chmielowskiego i innych aż po Bł. Jana Pawła II, można przecież doskonale „przeczytać” wspaniałe, ale też często tragiczne i skomplikowane losy Polski. Wśród wspomnianych postaci są osoby wprost związane z Gdańskiem, takie jak Św. Wojciech czy Św. Jacek Odrowąż. Chcąc zaś w tym miejscu opowiedzieć także o Grodzie nad Motławą, umieściliśmy w szopce postace związane z jego historią. Wybór nie był prosty. Wszak nie istnieje gotowy zestaw Gdańszczan ułożony według ich ważności i wielkości. Ale trudno nie zgodzić się, że takimi byli dla Gdańska Książe Mściwój, Heweliusz, czy Fahrenheit.

Część dekoracji szopki związanej z Gdańskiem została tak pomyślana, aby oddać jego klimat i atmosferę – „miasta czterdziestu bram”. A zatem pojawia się motyw bramy – ot po prostu – jednej z wielu zachowanych, przez którą wchodzą i wychodzą święci. Pojawia się motyw nabrzeża Motławy z sugestywnym Żurawiem, pojawiają się gdańskie kamieniczki. W tle widnieją także elementy współczesne – stoczniowe dźwigi, pomnik na Westerplatte, Trzy Krzyże, most wantowy, stadion – to wszystko znaki, że my też tworzymy historię tego Miasta, my też jesteśmy jej częścią.

Grota betlejemska jest usytuowana pośrodku dekoracji. Wszak historia chrześcijaństwa na naszej ziemi spinała dotąd klamrą historię naszego narodu.

Nie mogło zabraknąć sugestywnej „relikwi” z Greccio – w 2009 roku studenci z naszego ośrodka duszpasterskiego przywieźli z wyprawy rowerowej Kraków-Asyż–Rzym kawałek skały – „kamień węgielny” nowej szopki. Tym samym mamy nadzieję, że ta „kultowa” już w Gdańsku szopka będzie choć trochę, tak jak dla współczesnych Św. Franciszkowi w Greccio, przybliżać narodziny Zbawiciela właśnie w kontekście miejsc i spraw doczesnych.

o. Tomasz Jank

Szopka czynna przez cały rok

25 i 26XII – 9.00-20.00

od 27 XII do 15 I – 9.00-18.00

w pozostałe dni roku – 9.00-12.00 i 14.30-17.30